Infraroodbehandeling tegen bloedingsziekte nu toepasbaar als industriële set |
|
|
|
|
 |
| 279 sec |
Innovator pur sang brengt infraroodverwarmingstechniek voor laanbomen op de markt als opstap naar robotisering voor grote boomgaarden
Agro-biotechbedrijf Treehold uit Reeuwijk stond vorig jaar oktober voor het eerst op de Vakbeurs Openbare Ruimte met hun infraroodwarmtebehandeling van bomen tegen kastanjebloedingsziekte. Managing director bij Treehold Marc Derksen legt uit over de techniek achter de infraroodverwarmingsmethode.
| Behandeling van kastanjes in Vlaardingen door Treehold |
Van kastanjebloedingsziekte kwamen in 2002 de eerste meldingen Nederland binnen, twee jaar later was een groot deel van de paardenkastanjes geïnfecteerd. Sindsdien zijn veel paardenkastanjes bezweken of gekapt doordat zij door zwakte een risico vormden. Sommige gemeenten zijn hierdoor de helft van hun paardenkastanjebestand verloren, overal in het land zijn door de ziekte gaten in laanstructuren gevallen en zijn monumentale bomen gekapt.
Ontstaan van de warmtebehandeling voor kastanjebloedingsziekte
In 2011 ontdekten onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) dat de bacterie Pseudomonas syringae pv aesculi, die de kastanjebloedingsziekte in paardenkastanjebomen veroorzaakt, gevoelig is voor hogere temperaturen. Daarop ontwikkelden ze onder leiding van ex-WUR-onderzoeker André van Lammeren een warmtebehandelingsmethode voor kastanjes. Jitze Koppinga stelde in Boomzorg-editie 4 van 2014: 'De paardenkastanjes blijven even gevoelig voor aantasting als voorheen. Wanneer je stopt met de methode, kan de boom dus opnieuw ziek worden.' Desondanks bleek volgens proeven dat warmtebehandeling een effectieve (tijdelijke) oplossing is.
|
|
Prop Boomtechniek nam een licentie op de behandeling en ontwikkelde deze samen met WUR door tot een praktisch toepasbare methode met 40 graden Celsius-warmwaterslangen rond de stam. Boom-KCB ontwikkelde eveneens een praktisch toepasbare methode voor de stam op basis van 40 graden Celsius-verwarming van de stam over 48 uur, maar dan met een elektrische deken.
|
|
Inmiddels heeft WUR de licentie laten vallen. Fons van Kuik, tegenwoordig werkzaam bij Cobra Groeninzicht, laat weten dat deze te kostbaar was om te handhaven. Van beide warmtebehandelingen horen we echter weinig, op twee achtereenvolgende proeven na: in de gemeente Dordrecht enkele jaren geleden met de warmwaterslangen en een nog lopende proef met de elektrische deken in de gemeente Groningen bij haar monumentale bomen in de binnenstad.
|
Treehold
Met compagnon Gérard van Onna heeft Marc Derksen een infraroodverwarmingsmethode ontwikkeld voor bomen. Deze methode is gebaseerd op het op temperatuur houden van de binnenzijde van een friet vending machine, een eerdere uitvinding van Derksen en Van Onna. Treehold past de infraroodverwarmingsmethode in eerste instantie toe op kastanjebomen en andere laan- en straatbomen (de methode is volgens Treehold ook effectief tegen boktor), maar wil de methode later ook in een gerobotiseerde versie toepassen op andere zieke boomsoorten, zoals kiwiboom- en palmgaarden.
De infraroodwarmtebehandeling
Het principe van de infraroodverwarmingsmethode bestaat uit het verwarmen van de boom. Dit neemt momenteel vier uur in beslag. De Universiteit van Bologna haakte in 2015 wel aan voor testen en valideren van een toepasbare techniek.
Treehold geeft de boom een soort koortstherapie. 'Net zoals het menselijk lichaam ziekmakende bacteriën elimineert door kortstondig hevige koorts te krijgen,' zegt Derksen. 'Als je een boom te lang verwarmt, gaat de boom zich tegen de warmte weren met het omhoogtrekken van vocht, waardoor die warmte niet meer effectief is.'
Samen met het installeren en afbreken van het infraroodsysteem rond de boom, kunnen met één set twee bomen in een werkdag worden behandeld. Afhankelijk van de zwaarte van de generator kunnen wel vijf bomen tegelijk worden behandeld. Treehold heeft samen met het Utrechtse designbureau WeLLDesign een handig aanbrengsysteem ontwikkeld, waardoor het installeren zo snel mogelijk en veilig kan verlopen.
Verschillen met bestaande warmtebehandelingen
Wat zijn nu de voordelen van de infraroodtechniek ten opzichte van de voorgaande technieken op basis van waterslangen en de elektrische deken? Derksen noemt als grootste voordeel de gelijkmatige verwarming door straling, maar vooral (kosten)efficiency. 'De behandeling van de "oude" systemen is gebaseerd op oppervlaktewarmte - het verwarmt de lucht - en duurt wel 48 uur. Infrarood geeft stralingswarmte, waardoor de behandeltijd gereduceerd kan worden tot vier uur. Aangezien arbeidskosten de dominante factor zijn bij behandeling, is verwarming met infrarood dus veel goedkoper. Zeker wanneer gemeenten het straks zelf gaan aanpakken, of hun "huishovenier" inschakelen. En, wanneer een boom 48 uur lang wordt behandeld, staat er in de oude situatie ook twee dagen lang een ronkende generator aan bij de boom, wat niet wordt gewaardeerd door bewoners. Bovendien moet er iemand bij blijven of het werkvlak moet beveiligd worden om diefstal van de materialen te voorkomen.'
|
|
'De behandeling van de "oude" systemen is gebaseerd op oppervlaktewarmte; infrarood geeft stralingswarmte'
| |
|
 | | Behandeling van kastanjes in Schiedam door Treehold |
|
|
Monsters testen, ook langjarig
Derksen verklaart dat Treehold kan aantonen dat de Pseudomonas syringae-bacteriekolonie na de warmtebehandeling in grootte is afgenomen of aanmerkelijk kleiner is geworden. In de pilotfase voerde idverde Bomendienst de schouwingen in het voortraject en de monitoring in het natraject uit. De warmtebehandelingen zelf werden uitgevoerd met de Treehold-methode zelf. Nu er een industriële versie beschikbaar is, staat Treehold zeker open voor meerdere partners. 'Wij zijn en blijven vooral een techbedrijf en zullen altijd samen willen werken met partijen in het "groene domein",' aldus Derksen.
'We nemen voor en na de behandeling monsters,' verklaart Derksen. 'In het lab van de Wageningen Universiteit worden deze onderzocht, waarna wij de uitslag ontvangen. We hebben dergelijke analyses uitgebreid laten uitvoeren in het Living Tree Lab-programma door idverde Bomendienst in Dordrecht.' idverde Bomendienst communiceerde naar opdrachtgever Rudy Scheper van de gemeente Dordrecht een success rate van meer dan 95 procent.'
Is één behandeling voldoende voor een zieke kastanjeboom? 'De meeste kastanjes zullen zich na onze warmtebehandeling zelf weer beter kunnen maken, maar wellicht zijn er uitzonderingen.' Derksen erkent dat sommige kastanjes op lastige plekken of in ondermaatse groeiplaatsen staan en zichzelf daar nauwelijks beter kunnen maken. 'De specialisten van idverde Bomendienst adviseren dan ook vaak aanvullende groeiplaatsverbeteringen. Of zij blijvend genezen zijn, kunnen we enkel weten door de bomen in een langjarige studie te volgen.'
Volgens Derksen heeft Wageningen Universiteit zich ook bereid verklaard om de door Treehold behandelde kastanjes langjarig te volgen om te zien of ze blijvend genezen, of dat ze opnieuw ziek worden en zo ja, na hoeveel tijd. 'Indien de bloedingen na verloop van tijd toch weer actief worden, dan volstaat waarschijnlijk een eenvoudige "pleksgewijze" behandeling die gemeenten zelf kunnen (laten) uitvoeren.'
|
|
'Wij zijn en blijven vooral een techbedrijf en zullen altijd willen samenwerken met groenpartijen'
| |
|
Zo (kosten)efficiënt en effectief mogelijk maken
Maar was er überhaupt wel markt voor de warmtebehandeling? Aangezien de eerdere behandeltechnieken erg kostbaar waren, is de vraag daarnaar bij gemeenten nooit echt op gang gekomen en de afgelopen twee jaar feitelijk, ironisch gezegd, 'doodgebloed'.
Derksen geeft aan dat Treehold zich, tot nu toe, voornamelijk heeft toegelegd op het ontwikkelen van de techniek. 'Maar het lijkt erop dat we de goede weg zijn ingeslagen. Voor de kennis van de markt en de vraag naar de oplossing hebben we al snel samenwerking gezocht met de specialisten van idverde Bomendienst. De roep om een gezonde, groene, stad neemt wereldwijd enorm toe. Het belangrijkste is, beheerders te laten inzien dat behouden vaak veel goedkoper is dan rooien, nog afgezien van de grote emotionele, culturele en ecobaten van grote bomen ten opzichte van nieuwe aanplant.
Gelukkig is er steeds meer aandacht voor stadsgroen, voor het behoud van bijzondere bomen en een groeiend bewustzijn onder beheerders dat zieke bomen behandeld kunnen worden en kunnen genezen. Het is daarbij wel belangrijk om te leren van het verleden. We hebben, zoals gezegd, reeds het installatiesysteem zo praktisch mogelijk gemaakt en doen nu onderzoeken naar het meest efficiënte punt van de warmtebehandeling, waardoor de behandeling misschien nóg korter kan.'
 | | Marc Derksen |
|
|
Voorlopig een aantrekkelijke oplossing
De kastanjes zullen voorlopig nog niet af zijn van de bloedingsziekte. 'Als ik door Nederland, Frankrijk of Duitsland rijd, zie ik nog heel wat bomen staan waarvan ik denk: deze kunnen hulp gebruiken,' aldus Derksen. 'Parijs is vergeven van de kastanjes met bloedingsziekte. Als je ze niet behandelt, zullen ze onherroepelijk gerooid moeten worden.
Een voorbeeld van hoe ingrijpend dat kan zijn, is Den Haag, waarvan bekend is dat er vanaf 2005 binnen tien jaar tijd ruim zeshonderd zieke kastanjes zijn gekapt en een groot deel van het kastanjebestand is aangetast door de bloedingsziekte. Van de statige kastanjelaan aan de Korte Vijverberg, die uitzicht biedt op ons regeringsgebouw en het "torentje", is de helft overleden. Dit heeft treurige gaten in deze groenstructuur als gevolg.
In veel kastanjelanen worden deze gaten vervolgens opgevuld met nieuwe kastanjes, om het beeld te behouden. Onderzoekers van de Wageningen Universiteit (Jelle Hiemstra en Marcel Wenneker) zijn bezig met een langjarig onderzoek om een resistente variant te vinden, maar voorlopig zullen we nog te maken hebben met de kastanjebloedingsziekte. In veel gevallen zal een praktisch goed uitvoerbare, kostenefficiënte en effectieve behandeling een welkome oplossing zijn.'
|
|
| Er zijn nog geen reacties. |
Tip de redactie
|
